Münazarat İfâde-i Merâm ve Uzunca Bir Mâzeret

Cevap: Kıymetlerini takdirle beraber, siyasiyunlarındaki şiddete muterizim. Haşiye43 Lâkin onların iktisadî ve maarifî olan-bâhusus şarkî vilâyetlerdeki-şubelerini bir derece istihsan ve tebrik ederim.
Sual: Zindan-ı atâlete düştüğümüzün sebebi nedir?
Cevap: Hayat bir faaliyet ve harekettir. ?evk ise matiyyesidir. İşte, himmetiniz şevke binip mübareze-i hayat meydanına çıktığı vakit, en evvel düşman-ı şedîd olan yeis rastgelir. Kuvve-i mâneviyesini kırar. Siz o düşmana karşı -1- kılıncını istimal ediniz.
Sonra müzahemetsiz olan hakkın hizmetinin yerini zapteden meylüttefevvuk istibdadı hücuma başlar. Himmetin başına vurur, atından düşürttürür. Siz -2- hakikatini o düşmana gönderiniz.

Haşiye43
Adaletin tevziinde adalet olmazsa zulüm görünür. Bir hatır için bin hatır kırılmaz. Şiddet ayrı, hamiyet ayrıdır. Bir hod-pesend hakkı iltizam etse, çokları haksızlığa sevk eder, belki mecbur eder.

1 "Ümidinizi kesmeyin." Zümer Sûresi, 39:53.

2 Allah için olunuz.