hakikate inkılap edip hurafata nasıl kapı açtığı ve bunun sebepleri beyan edilmektedir.
Altıncı Mukaddeme
Tefsirde zikredilen her bir meselenin ve malûmatın tefsirden olması lâzım gelmediği; bir tefsir kitabında tefsir veya âyetin asıl mânasından başka. sair fenlere ait bazı meselelerin de olabileceği; o fenlere ait malûmatın yanlış olmasının, âyetin veya tefsirin yanlışlığına delil sayılamayacağı izah edilmektedir.
Yedinci Mukaddeme
İnsanların muzır seciyelerinden olan tezayüd, mücazefe ve mübalâğa meyilleri ve bu meyillerin ne gibi zararlara sebep olduğu beyan edilmektedir.
Sekizinci Mukaddeme
Müellifin ifadesiyle "her kemâli mahveden ye’si öldürmek ve her saadetin mayesi olan ümidi canlandırmak" için yazılmıştır. Mazinin insanları ile, hâl ve istikbalin insanlarının mukayesesi yapılmaktadır.
Dokuzuncu Mukaddeme
Hilkat-ı âlemde maksud-u bizzat ve galib-i mutlak yalnız hüsün, hayır, hak ve kemâl olduğu; şer ve kubh ve batılın ise tebeiyye ve mağlube oldukları, hakka galib gelseler bile muvakkat olduğu anlatılmaktadır.
Onuncu Mukaddeme
Bu mukaddemede; mütekellimin, söylediği sözünde muaheze edilip edilemeyeceği noktaların neler olduğu anlatılmaktadır.
On birinci Mukaddeme
Bu mukaddemede tek bir kelâmda ve sözde birden fazla hükümler olabileceği misallerle anlatılmaktadır.
On ikinci Mukaddeme
Bu mukaddemede de, zahir-perestleri aldatan noktalarla, mübalâğalı netice veren sebebler üzerinde durulmuş; ayrıca mübalâğa meylinin ne gibi gariplikleri netice verdiği izah edilmiştir.