emirber nefer hükmündedir. Emr-i
-1-’e karşı kemâl-i inkıyad ile serfürû eder. Bir baharı halk etmek, bir çiçek kadar Ona ehven gelir. Bütün hayvanâtı icad etmek, bir sinek icadı kadar kudretine kolay gelir bir Zâttır. Öyle bir Zâta karşı,
-2- deyip, kudretine karşı tâciz ile meydan okunmaz."
Sonra,
-3- tâbiriyle, "Herşeyin dizgini elinde, herşeyin anahtarı yanında, gece ve gündüzü, kış ve yazı bir kitap sayfaları gibi kolayca çevirir, dünya ve âhireti iki menzil gibi bunu kapar onu açar bir Kadîr-i Zülcelâldir."
Mâdem böyledir, bütün delâilin neticesi olarak,
-4- yani, "Kabirden sizi ihyâ edip, haşre getirip, huzur-u kibriyâsında hesâbınızı görecektir."
İşte şu âyetler, haşrin kabulüne zihni müheyyâ etti, kalbi de hazır etti. Çünkü, nazâirini, dünyevî ef’âl ile de gösterdi.
Hem kâh oluyor ki, ef’âl-i uhreviyesini öyle bir tarzda zikreder ki, dünyevî nazâirlerini ihsâs etsin; tâ istib’âd ve inkâra meydan kalmasın. Meselâ,
-5- (ilâ âhir) ve
-6- (ilâ âhir) ve
-7-
İşte, şu sûrelerde Kıyâmet ve haşirdeki inkılâbât-ı azîmeyi ve tasarrufât-ı Rubûbiyeti öyle bir tarzda zikreder ki, insan onların nazîrelerini dünyada, meselâ güzde, baharda gördüğü için, kalbe dehşet verip akla sığmayan o inkılâbâtı kolayca kabul eder. Şu üç sûrenin meâl-i icmâlîsine işaret dahi pek uzun olur. Onun için, birtek kelimeyi numûne olarak göstereceğiz.
Meselâ,
-8- kelimesi ifade eder ki, haşirde herkesin bütün a’mâli bir sayfa içinde yazılı olarak neşrediliyor. Şu mesele kendi kendine çok acâib olduğundan, akıl ona yol bulamaz. Fakat, sûrenin işaret ettiği gibi, haşr-i baharîde başka noktaların nazîresi olduğu gibi, şu neşr-i suhuf nazîresi pek zâhirdir.
1 "Ol!" der; oluverir. (Yâsin Sûresi: 82.)
2 Kemikleri kim diriltecek? (Yâsin Sûresi: 78.)
3 Şânı ne yücedir Onun ki, her şeyin hüküm ve tasarrufu elindedir. (Yâsin Sûresi: 83.)
4 Ve siz de Ona döndürüleceksiniz. (Yâsin Sûresi: 83.)
5 Güneş dürülüp toplandığında. (Tekvir Sûresi: 1.)
6 Gök yarıldığı zaman. (İnfitar Sûresi: 1.)
7 Gök yarıldığında. (İnşikak Sûresi: 1.)
8 Amel defterleri açıldığında. (Tekvir Sûresi: 10.)