Arkadaş! Tahlil vasıtasıyla terkibin kıymetini ve küll ile cüzler arasındaki farkı idrak edebildiysen, bu misallerdeki kuyud ve hey’ata dikkat et. Ve o kelimelerden nebean eden zülal-i belagati ve kevser-i fesahati doyuncaya kadar iç, "Elhamdülillah" de.
Sual
:
-1- ayet-i kerimesinin cümleleri, atf ile birbiriyle bağlanmamış olması neye binaendir?
Cevap
: O cümleler arasındaki şiddet-i ittisal, bağlılık ve sarılmaktan bir ayrılık yoktur ki, birbiriyle bağlanmaya lüzum olsun. Zira, o cümlelerin herbirisi, arkadaşlarına hem babadır, hem oğul; yani, hem delildir, hem neticedir.
Evet,
lisan-ı haliyle hem muarazaya meydan okur, hem mu’ciz olduğunu ilan eder.
-2- hem bütün kitaplara faik olduğunu tasrih eder, hem müstesna ve mümtaz olduğunu izhar eder.
-3- hem Kur’an’ın şek ve şüphe yeri olmadığını tasrih eder, hem müstesna ve mümtaz olduğunu izhar eder.
-4- hem tarik-i müstakimi irae etmekle muvazzaf olduğunu gösterir, hem mücessem bir nur-u hidayet olduğunu ilan eder. İşte bu cümlelerden herbirisi, ifade ettiği birinci manasıyla arkadaşlarına delil olduğu gibi, ikinci manasıyla da onlara neticedir. Sonra bu ayetin şu cümleleri arasında i’caza menba, belagate medar olan on iki münasebet, alaka ve bağlılık vardır. Bunlardan misal olarak üç taneyi zikir, ötekileri de sana havale ederim.
bütün muarızları, muarazaya davet eder. Öyleyse, en yüksek bir kitaptır. Öyleyse, bir yakin sadefidir. Zira kitabın kemali, yakin iledir. Öyleyse, nev-i beşer için mücessem bir hidayettir.
2.
Yani, emsaline tefevvuk etmiştir. Öyleyse, müstesnadır. Çünkü şek ve şüphe yeri değildir. Çünkü müttakilere doğru yolu gösterir. Öyleyse mucizedir.
1 Elif lam mim. Şu yüce kitap ki, onda asla şüphe yoktur. O, Allahın emir ve yasaklarına karşı gelmekten sakınanlar için bir yol göstericidir. (Bakara Suresi: 1-2.)
2 Şu yüce kitap ki... (Bakara Suresi: 2.)
3 İçinde hiçbir şüphe yoktur. (Bakara Suresi: 2.)
4 O, Allahın emir ve yasaklarına karşı gelmekten sakınanlar için bir yol göstericidir. (Bakara Suresi: 2.)