Bu ayetteki cümlelerin sadeflerinde bulunan cevherleri göstereceğiz.
-1- cümlesinin başında bulunan
harf-i atıftır. Atfın her iki tarafı arasında münasebet lazımdır. Halbuki burada tebşir ile makabli arasında münasebet görünmüyor. Ancak makablinde inzar vardır. Öyleyse bu tebşir, o makablinden tereşşuh eden inzara atıftır.
-2- (Beşaret) tabiri, Cennetin, Cenab-ı Hakkın fazl-ı kereminden bir hediye-i İlahiye olup, amelin ücreti mukabilinde vacip bir hak olmadığına işarettir. Çünkü hak ve ücretin verilmesi, beşaretle tabir edilemez. Buna binaen, yapılan ibadet, Cennet için olmamalıdır. Tebşirin siga-i emir kıyafetiyle zikri, tebliğin takdirine işarettir. Çünkü Resul-i Ekrem (a.s.m.) tebliğe memurdur, tebşire mükellef değildir. Takdir-i kelam, "Müjdeleyerek tebliğ et" demektir.
Sual
:
-3- Bu sıla ve mevsule tabiri, ism-i fail sigası olan
-4-’den daha uzun olduğu halde neye işarettir?
Cevap
: Surenin başında tafsilen zikredilen
-5- ilaahir, olan sıla ve mevsule işarettir ki, orada yapılan tafsil, burada yapılan icmale beyan olsun.
Sual
: Surenin başında
-6- ’nin sıla denilen dahil olduğu cümle, muzari sigasıyla zikredildiği halde, burada mazi sigasıyla zikredilmiştir. Esbabı nedir?
Cevap
: Orada makam, iman ve amele teşvik ve medih makamıdır. Buna münasip, muzari sigasıdır. Burada makam, mükafat ve ücreti vermek makamıdır. Buna da münasip, mazi sigasıdır. Çünkü ücret, hizmetten sonra verilir.
-7-
Bu
harf-i atıftır. Atfın tarafeyni arasında münasebet lazım olduğu gibi, mugayeret de lazımdır. Burada aralarında bulunan mugayeret, mezheb-i İtizalin
1 İman edip salih amel işleyenlere müjdele...
2 müjdele...
3 İman ettiler ve salih amel işlettiler.
4 Müminler.
5 Ki onlar iman ederler.
6 Öyle ki...
7 Amel işlediler.