âyetinin, hayat-ı içtimâiye-i beşeriyenin münâsebâtına dâir gâyet mühim bir sırrını ve insanlar millet millet ve kabîle kabîle yaratılmasının mühim bir hikmetini Yedi Mesele ile tefsir ediyor. Bu Mebhas, milliyetçilere mühim bir tiryaktır. Bu zamanın en müthiş marazına gâyet nâfı’ bir ilâçtır. Ve sahtekâr hamiyetfürûşların ve yalancı milliyetperverlerin yüzlerinde perdeyi açar, sahtekârlıklarını gösterir.
DÖRDÜNCÜ MEBHAS
Altı suÂlin cevabında On Meseledir.
Birincisi
"Rabbü’1-Âlemîn" kelimesinin tefsirinde on sekiz bin Âlem dediklerinin hikmeti münâsebetiyle, birkaç nükte-i Kur’âniye beyân edilir.
İkinci Mesele
"Allah’ı bilmek, varlığını bilmenin gayrıdır, " Muhyiddin-i Arabî, Fahreddin-i Râzî’ye demiş. Ondan murad nedir? Cevabında gâyet mühim bir mesele-i mârifetullah beyân edilmiştir.
Üçüncü Mesele
-1- âyetiyle
-2- âyetinin vech-i tevfîkı nedir?" diye suÂline, gâyet güzel ve nurlu mühim bir cevaptır.
Dördüncü Mesele
-3- hikmeti nedir?" diye suÂle, gâyet güzel ve nurlu bir cevaptır.
Dördüncü Meselenin Zeylinde Vahdâniyetin gâyet azîm bir hüccetine ve geniş ve uzun bir bürhânına muhtasar bir işarettir.
Beşinci Mesele
"Yalnız
-4- diyen,
-5- demeyen ehl-i necât olabilir mi?" suÂline karşı mühim bir cevaptır.
1 Şüphesiz Biz insanoğlunu şerefli kılmışızdır. (İsra Sûresi: 70.)
2 Şüphesiz o çok zâlim ve çok câhildir. (Ahzâb Süresi: 72.)
3 "Lâilâhe illallah" ile îmânınızı tazeleyiniz. (Hadîs-i şerif: et-Terğib Ve’t-Terhîb: 2:415.)
4 Allah’tan başka hiçbir ilâh yoktur.
5 Muhammed Allah’ın Resulüdür.