On Üçüncü Söz
İki Makamdır.
Birinci Makam
-1- âyetiyle
-2- âyetinin meâlinde ve hikmet-i Kur’âniyenin kudsiyeti ve vüs’ati ve şiirden istiğnâsı hakkındaki âyâtın mühim bir sırrını tefsir etmekle beraber, Kur’ân-ı Mu’cizü’1-Beyânın yüksek mu’cizâne hikmetini, felsefenin aşağı ve dar hikmeti ile muvâzene ediyor. Hikmet-i Kur’âniyedeki kesret ve vüs’ati ve felsefenin fakr ve iflâsını muhtasar beyân etmekle beraber, Kur’ân’ın şiirden istiğnâsının ve adem-i tenezzülünün sebebi, hakàik-ı Kur’âniyenin yüksekliği ve parlaklığı olduğunu gösterir. Ve mühim bir temsil ile bir nevi i’câz-ı Kur’âniyeyi beyân eder.
İkinci Makam
Gençliği, dalâlet ve sefâhet uçurumuna düşmekten kurtaran ve imânda bu dünyada dahi hakiki bir Cennet lezzeti ve dalâlette ise Cehennemî bir azap ve sıkıntı bulunduğunu misâllerle izah ve ispat eden bir derstir.
İkinci Makamın Hâşiyesi
Mahpuslara teselli hakkında dört mektuptur.
İkinci Makamın Zeyli
Leyle-i Kadirde ihtar edilen bir mesele-i mühimmedir.
Meyve Risâlesinden Altıncı Mesele
Hüve Nüktesi
On Dördüncü Söz
Dar akıllara sığışmayan yüksek ve geniş bir kısım hakàik-ı Kur’âniyeyi göze görünen emsâl ve nazîreleriyle fehme takrîb ediyor. Meselâ,
-3-
1 Biz Kur’ân’dan mü’minler için bir şifâ ve rahmet olan şeyi indiriyoruz. (İsrâ Sûresi: 82.)
2 Biz Peygambere şiir öğretmedik; bu ona yakışmaz da. (Yâsin Sûresi: 69.)
3 Gökleri ve yeri altı günde yaratmıştır. (A’râf Sûresi: 54.) Yaş ve kuru ne varsa apaçık bir kitapta yazılmıştır. (En’am Suresi: 59)